BABAGAN WAYANG

Lakon wayang kaperang dadi loro: pakem lan carangan

1.      Pakem

Lakon pakem dijupuk saka crita-crita kang ana ing kitab-kitab kuna, kayata: Kakawin Mahabharata, Kakawin Ramayana, Pustaka Raja Purwa, lan Purwakandha.

2.      Lakon Carangan

Lakon carangan iku njupuke saka crita pakem kang dikantheni tambahan crita liyane, saka crita carangan iki banjur akeh gagrag-gagrag kang tansah beda. Paraga-paraga ing wayang uga dadi tambah akeh. Nanging ana kalane gawe bingung, amarga bisa bae lakone padha nanging critane dadi beda.

Sakliyane lakon pakem lan carangan, uga ana lakon sempalan lan banjaran. Lakon iki uwis ngalami owah-owahan amarga manut ubahing jaman.

1.      Sempalan

Lakon sempalan iku lakon sing wis dadi lakon gubahan, beda karo asline amarga disaluyokake dening gagrag anyar kaya lakon-lakon wayang mbeling utawa lakone anggita Ki Harsono Siswocarito.

2.      Banjaran

Lakon banjaran iku jinising lakon wayang purwa sing nyaritakake lelakuning paraga wayang wiwit lair nganti seda. Lakon banjaran dikenalake dening Alm. Ki Nartosabdo. Sebadyan lakon iku dawa lan ginelar sewengi natas, ananging ora ngilangi bakuning pagelaran wayang purwa. Kawiwitan saka talu, jejer I, kaputren, limbukan, bodholan, perang gagal, jejer II, perang kembang, gara-gara, jejer III, perang brubuh nganti tancep kayon.

Buku Basa Jawa SMA/ MA Kelas XII